Sự giam cầm

Sự giam cầm

Vào những năm 1650, nhà triết học và toán học người Pháp Blaise Pascal phát biểu một câu châm ngôn lạ lùng: “Điều duy nhất khiến một người không hạnh phúc chính là việc anh ta không thể ngồi yên trong phòng của mình”.

Thật vậy sao? Chắc hẳn việc ai đó phải sống im lặng trong một căn phòng phải là sự khởi đầu của loại tra tấn tâm lý đặc biệt? Còn điều gì đối lập với tinh thần của con người hơn việc phải sống trong bốn bức tường khi mà ở ngoài kia có cả một thế giới rộng lớn để khám phá.

Và thế là ý tưởng của Blaise Pascal thách thức niềm tin phổ biến của hầu hết chúng ta: Chúng ta phải thường xuyên đến những nơi mới mẻ để cảm nhận và khám phá những thứ mới lạ, có giá trị. Vậy điều gì sẽ xảy ra nếu trên thực tế trong chúng ta đã có sẵn những thứ mới lạ, thú vị? Nếu như trong não chúng ta đã tích lũy đủ số lượng những trải nghiệm kinh ngạc, bình yên và thú vị? Liệu có phải vấn đề thật sự của chúng ta không phải là chúng ta không được phép đi bất cứ đâu mà chỉ là chúng ta không biết cách tận hưởng những điều chúng ta sẵn có?

Bị “giam cầm” trong nhà đem lại cho chúng ta những lợi ích không ngờ. Đầu tiên là sự kích thích suy nghĩ. Rất ít người trong chúng ta suy nghĩ những điều sâu sắc, mạnh mẽ có thể lấy lại tinh thần và đưa cuộc sống của mình tiến lên. Nhiều khi những ý tưởng táo bạo sẽ nảy ra khi nằm trên ghế sofa, thách thức những thói quen suy nghĩ trước đây của chúng ta. Có thể đó là những ý tưởng mới lạ khác với những điều mọi người vẫn cho là bình thường. Hoặc đột nhiên chúng ta nhận ra rằng mình đang có một cách tiếp cận sai với những vấn đề quan trọng trong cuộc sống của chúng ta, có thể là trong một khoảng thời gian dài. Nếu chúng ta bắt gặp một suy nghĩ nghiêm túc, chúng ta có thể bỏ đi một mối quan hệ, rời bỏ một công việc, người bạn, xin lỗi ai đó, suy nghĩ lại về đời sống tình dục hoặc bỏ một thói quen.

Một khoảng thời gian yên lặng suy nghĩ trong phòng tạo nên những khoảng khắc mà khi đó tâm trí có thể sắp xếp và hiểu chính nó. Nỗi sợ, sự thù hằn và hi vọng sẽ được được gọi tên một cách dễ dàng; chúng ta bớt sợ hãi hơn bản thân mình –  trở lên ít áp lực, bình tĩnh và có cái nhìn rõ ràng hơn về con đường mình đang chọn. Chúng ta bắt đầu, từng bước chập chững, hiểu bản thân mình hơn.

Một điều nữa chúng ta có thể làm trong phòng là đi “du lịch” trở lại những nơi chúng ta đã từng đến. Có thể đây không phải là một ý tưởng hợp thời. Chúng ta luôn được động viên đi du lịch trải nghiệm nhiều hơn, ý tưởng của việc đi “chu du” trở lại trong tâm trí nghe hơi lạ lùng thậm chí có vẻ hơi buồn.Tuy nhiên không làm được việc này là một điều đáng tiếc rất lớn. Chúng ta đang rất bất cẩn trong việc cất giữ quá khứ của mình. Chúng ta đặt những sự kiện quan trọng trong cuộc đời vào một ngăn kéo trong trí óc và thường không kì vọng hồi tưởng lại chúng lần nữa.

Những chúng ta nên thay đổi thứ tự ưu tiên một chút và đồng ý rằng đắm mình vào những chuyến “chu du” trong kí ức có thể là một thứ quan trọng có thể duy trì và an ủi chúng ta – nó còn là hình thức giải trí tiết kiệm và linh hoạt nữa. Chúng ta nên nghĩ rằng việc ở nhà và suy nghĩ lại một chuyến đi chúng từng trải nghiệm cũng thú vị gần như sự trải nghiệm thực tế bằng cả cơ thể của mình.

Sự thật là chúng ta đã bỏ bê kí ức của mình như những đứa trẻ hư, vắt một phần kí ức để lấy những cảm giác thú vị và rồi ném chúng sang một bên để tìm những điều kích thích mới. Một phần lý do tại sao chúng ta luôn cần nhiều những trải nghiệm mới là vì chúng ta rất kém trong việc thưởng thức những trải nghiệm chúng ta đã có.

Thực sự là chúng ta không cần bất kì công cụ nào để trải nghiệm lại những điều thú vị chúng ta đã từng có. Không cần camera, luôn có sẵn một camera trong tâm trí của chúng ta: nó luôn luôn ở đó, chụp tất cả những gì chúng ta đã từng thấy, những mảng kí ức lớn luôn ở đó trong đầu óc chúng ta, nguyên vẹn và sống động, chỉ chờ chúng ta đặt những câu hỏi như: “Mình đã đi đâu sau khi xuống sân bay” hay “Bữa sáng đầu tiên hôm ấy có món gì nhỉ?” Những trải nghiệm của chúng ta không biến mất, chỉ là chúng không hiện ra ngay trước mắt thôi. Chúng ta có thể kết nối lại chúng thông qua kĩ thuật mường tượng. Hiện nay chúng ta nói rất nhiều về công nghệ thực tế ảo. Nhưng chúng ta không cần những công cụ như thế, có sẵn một bộ máy thực tế ảo tốt nhất ngay trong đầu chúng ta. Chúng ta có thể - ngay lúc này – nhắm mắt lại và nhẹ nhàng chu du những điều tốt đẹp và yên bình nhất mà bản thân đã từng trải nghiệm trong quá khứ.

Chúng ta thường có xu hướng muốn đi du lịch đến một địa điểm  vì viễn cảnh rằng trải nghiệm thực tế chắc chắn phải tốt hơn những hình ảnh tưởng tượng của chúng ta về nó. Nhưng có một điều về cách hoạt động của trí óc mà chúng ta nên biết nếu bạn tiếc rằng bản thân chưa đi được nhiều: chúng ta sẽ luôn luôn nhìn những nơi chúng ta đến bằng một ống kính, ống kính đó có tên là: tính cá nhân. Chúng ta luôn luôn mang theo những định kiến, ý kiến của mình đến khắp mọi nơi chúng ta muốn đến để trải nghiệm  :tất cả sự tức giận, hối tiếc, phiền muộn, nỗi buồn. Tuy nhiên sẽ không có những điều trên khi chúng ta hình dung về một chuyến đi. Khi tưởng tượng, chúng ta sẽ được tận hưởng một bức tranh hoàn hảo. Nhưng khi chúng ta đi du lịch dù là đặt chân vào một ngôi chùa bằng vàng hay trèo lên ngọn núi phủ đầy thông, chúng ta sẽ luôn tìm thấy có quá nhiều “bản thân” xâm lấn cái nhìn của mình. Chúng ta thường không đạt được trải nghiệm như mong muốn bởi thói quen mang theo những định kiến của mình đi theo khắp mọi nơi. Có một sự thật trớ trêu trong việc: Sự cố gắng đưa bản thân đến những nơi khác nhau không đưa chúng ta đến gần hơn bản chất vấn đề những gì chúng ta tìm kiếm. Vì vậy, chúng ta nên nhắc nhở, tự bản thân mình có thể trải nghiệm những điều tuyệt vời nhất mà bất cứ nơi nào có thể đem đến cho chúng ta chỉ đơn giản bằng việc nghĩ về nó.

Vào mùa xuân năm 1790, một cây viết 20 tuổi người Pháp tên là Xavier de Maistre đã tự khóa mình trong nhà và quyết định khám phá những điều mới lạ và vẻ đẹp từ những gì gần gũi nhất với anh ta, những gì mà anh ấy trải nghiệm được viết trong cuốn A journey Round my Room.

Quyển sách này là một cuốn “ a charming shaggy dog story ” tức là một cuốn sách có vẻ ngớ ngẩn và vô nghĩa. De Maistre khóa cửa và mặc một bộ pajama xanh hồng. Không cần hành lý, anh ấy “du lịch” trên chiếc sofa, đồ nội thất lớn nhất trong phòng của mình, với một cái nhìn mới mẻ và cảm kích. Anh ta đánh giá cao độ dài của cái sofa và nhớ những khoảng thời gian thoải mái khi nằm trên đệm, mơ mộng về tình yêu và sự nghiệp thành công. De Maistre chu du từ cái ghế đến cái giường của mình. Lại một lần nữa, từ cái nhìn của một người đi du lịch, anh ta học cách đánh giá cao tự tiện nghi của cái giường. Anh ta thấy biết ơn những đêm mình ngủ trên giường và tự hào rằng tấm thảm gần như hòa hợp với bộ pyjamas của mình. “Tôi khuyên các anh nên có một tấm trải giường chấm đỏ và trắng” anh ấy viết, những màu đó sẽ giúp con người có những giấc ngủ bình yên và dễ chịu.

Dù nực cười, de Maistre’s đã gợi ý một cái nhìn sâu sắc và gợi mở: rằng sự dễ chịu chúng ta cảm nhận từ những chuyến đi có thể phụ thuộc nhiều vào sự đánh giá của tâm trí với địa điểm mà chúng ta đến hơn là chính địa điểm mà chúng ta đến. Giá mà chúng ta có thể áp dụng “cái nhìn từ một người du lịch” cho căn phòng của mình và những nơi lân cận, chúng ta sẽ thấy rằng những nơi này thú vị chả kém gì một vùng đất xa lạ. Vậy điều gì là “cái nhìn từ một người du lịch?” Sự trân trọng, biết ơn chính là những cảm xúc chính của một người đi du lịch. Và, thú vị là chúng ta có thể có được những điều này mà không cần đến một chuyến đi xa.

Đi bộ tự bản thân nó cũng đã là một chuyến “chu du” chúng ta có thể thực hiện cho mình. Ngay cả khi chuyến “du ngoạn” đó chỉ là 8 phút đi bộ xung quanh khu nhà ở hay công viên gần nhà nó cũng mang đến nhiều thứ mà một chuyến đi thực sự có thể mang lại.

Có thể trên đường đi bộ, chúng ta sẽ bắt gặp một bông hoa. Thực sự rất hiếm khi một người để ý đến một bông hoa khi mà người đó có thể bay từ châu lục đến châu lục khác. Có rất nhiều thứ rộng lớn hơn cần chú ý hơn những thứ nhỏ bé, tinh tế này của thiên nhiên. Tuy nhiên trong một thế giới ngày càng có nhiều điều đáng buồn thì việc bắt gặp một bông hoa sẽ khiến chúng ta tự nhiên cảm thấy bình yên, như bắt gặp một bến đỗ yên bình giữa muôn vàn khó khăn trong cuộc đời.

Hoặc có thể trên đường đi bạn bắt gặp một con vật nhỏ: Một con vịt hoặc một con nhím. Bạn sẽ thấy rằng cuộc sống của chúng diễn ra hằng ngày mà không cần sự chú ý của chúng ta. Chúng tồn tại vì mục đích đã được thiết kế của chúng. Cách cư xử của những sinh linh này không hề thay đổi qua nhiều thế kỉ. Chúng ta có thể thích thú ngắm nhìn chúng nhưng chúng không hề thắc mắc xem chúng ta là ai; Từ cái nhìn đó, chúng ta đắm chìm vào một điều kì bí, không thể hiểu được của thiên nhiên. Một con vịt hoàn toàn có thể ăn mẩu bánh mì từ một tên tội phạm cũng như từ một vị quan tòa gương mẫu mà không soi xét; từ một vị tỉ phú cũng như từ một tên cướp ngân hàng; cái tôi của bạn trong phút chốc biến mất, và có thể trong một ngày, nó sẽ là một niềm an ủi lớn.

Hay chúng ta hãy thực hiện một chuyến “du ngoạn” trở về những khu phố, những sự quan tâm mà chúng ta đã không còn nghĩ đến từ thời thơ ấu, một ước mơ xưa cũ chúng ta từng có, một người bạn đã nhiều năm không liên lạc, một nhiệm vụ lớn mà chúng ta đã từng tự hào vì đã hoàn thành. Về mặt thực tế, chúng ta không đi tý nào nhưng thực sự là chúng ta đã đi được rất nhiều, đi đến những vùng đất, lãnh thổ mới của tâm trí. Khi trở về, không có ai nhớ chúng ta, không ai biết chúng ta đã ở đó. Nhưng tự chúng ta đã có một sự thay đổi nho nhỏ: trưởng thành hơn một chút, có cái nhìn xa hơn một chút, táo bạo và giàu trí tưởng tượng hơn.

Sau cùng -  vào một ngày nào đó – chúng ta ra khỏi nhà lấy lại sự tự do. Một thế giới to lớn lại mở ra cho chúng ta khám phá. Nhưng suốt thời gian “giam cầm”, bên cạnh những điều bất tiện, chúng ta sẽ học được cách trân trọng những gì chúng ta có, những tiện nghi chúng ta sở hữu mà nếu chẳng may bị cầm tù thực sự chúng ta sẽ không có. Không phải ngẫu nhiên mà nhiều nhà tư tưởng lớn trên thế giới thường dành một lượng lớn thời gian một mình trong phòng của họ. Sự im lặng cho chúng ta cơ hội để đánh giá lại những gì chúng ta thường thấy mà bấy lâu nay không nhận ra; và hiểu ra những gì chúng ta đã bỏ lỡ.

Chúng ta không bị nhốt; chúng ta luôn có sẵn đặc quyền được đi “chu du” đến những châu lục mới của trí óc, nơi mà luôn mới lạ, đôi khi có một chút đáng sợ nhưng cơ bản là kì diệu.
Nguồn : https://www.theschooloflife.com/thebookoflife/on-confinement/
Người dịch: https://www.facebook.com/Ruacon.suti